اصول و ویژگی های اساسی نیروهای مسلح عبارتند از:
الف - اسلامی بودن :
در تشکیل و تجهیز نیروهای مسلح اساس و ضابطه مکتب اسلام است به نحوی که بر همه شوون و ابعاد آن ، ضوابط و مقررات شرع حاکمیت داشته باشد. نیروهای مسلح رسالت مکتبی جهاد در راه خدا را بر عهده داشته ، پیروی از اصول اخلاقی اسلام و احترام به شخصیت انسانی افراد را وظیفه خود می دانند.
ب - ولایی بودن :
نیروهای مسلح تحت فرمان فرماندهی کل بوده و اصل وحدت فرماندهی در تمامی رده های آن حاکم می باشد و نیل به فرماندهی در تمامی رده ها بر اساس شایستگی و کارآیی صورت می گیرد. دستور فرمانده در صورتی که مغایر با دستورات مسلم شرع ، فرمانهای فرماندهی کل و حاکمیت نظام و قوانین جمهوری اسلامی ایران نباشد، لازم الاجرا است . پرسنل نیروهای مسلح در خط سیاسی مقام رهبری بوده ، عضویت و وابستگی آنان در تشکل های سیاسی با توجه به فرمان مقام رهبری مطلقا ممنوع می باشد.
ج - مردمی بودن :
نیروهای مسلح همواره در کنار مردم و در جهت مصالح و آرمانهای امت اسلامی انجام وظیفه می نمایند و در زمان صلح نیز به درخواست دولت افراد و تجهیزات فنی خود را در حدی که به آمادگی رزمی آنها آسیبی وارد نیاید، در جهت خدمت به مردم در زمینه کارهای امدادی ، آموزشی ، تولیدی و جهاد سازندگی به کار می گیرند.
د - خودکفایی :
نیروهای مسلح با بهره گیری از تمامی توان خود در جهت رسیدن به خودکفایی در کلیه زمینه ها از قبیل سازماندهی ، آموزشی ، تدارکاتی ، اطلاعاتی و صنعتی تلاش می نمایند.
ه - انضباط:
نیروهای مسلح باید با ایجاد انضباط معنوی برخاسته از اعتقاد و ایمان پرسنل ، وضع مقررات منطقی و عادلانه و برقراری سیستم های تشویق و تنبیه ، زمینه اجرای کامل دستورات و مقررات را فراهم سازند.
و - سادگی :
در نیروهای مسلح در تمامی زمینه ها اعم از طرح ریزی های ستادی ، اعمال مدیریت بکارگیری سیستم ها و روش ها، گزینش تکنولوژی و صدور دستورالعمل ها باید اصل سادگی رعایت شود. تشکیلات غیر ضروری و تشریفات بی مورد حذف و روش های یکنواخت سازی مورد توجه قرار گیرد.
ز - اقتدار:
نیروهای مسلح می بایست از چنان آمادگی ، تحرک و اقتداری برخوردار باشند که بتوانند با بهره گیری از تمامی امکانات جمهوری اسلامی ، جرات تعرض را از دشمنان آشکار و نهان سلب نمایند.
ح - تدافعی بودن :
نیروهای مسلح با بهره گیری از تمامی توان خود دشمن را از تعرض بازداشته و در برابر هر گونه تجاوز دفاع نموده و متجاوز را تنبیه و سرکوب می نمایند و در عین اعتقاد به اصل عدم تعرض ، ملل مسلمان یا مستضعف غیر معارض با اسلام را برای دفاع از خودیاری می کنند.